نوع مقاله : علمی تخصصی

نویسندگان

• ابراهیم فیاض ¹
• محسن بدره ²

¹ استادیار گروه انسان‌‌شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

² کارشناس ارشد معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

رفتن به‌سوی ارائۀ چشم‌اندازهای جایگزین و نو در علم ارتباطات و فراهم آوردن زمینۀ لازم برای نظریه‌پردازی بومی نیازمند شناخت پیش‌فرض‌های ماقبلِ‌نظری جریان‌های غالب و مسلطِ نظریه‌هاست که از آن‌ها به عنوان پیش‌فرض‌های فرانظری یاد می‌شود. هر جهت‌گیری فلسفی و یا به تعبیری هر الگوواره، دستگاهی از این پیش‌فرض‌های فرانظری شامل پیش‌فرض‌های هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، ایدئولوژیک، اَکسیولوژیک و غیره دارد که فرانظریۀ آن را تشکیل می‌دهند. با تحلیل فرانظری نظریه‌ها و مسائل ارتباطات فرانظریه‌های مختلفی دیده می‌شود که از‌این‌میان، می‌توان معقول‌گرایی، کارکردگرایی، تفسیرگرایی، نقد‌گرایی یا به‌طور خاصّ انتقادی و پسامدرنیسم را نام برد. هرکدام از این فرانظریه‌ها جهت‌گیری‌های خاص خود را به حوزه‌های مختلف مربوطه در نظریه‌های ارتباطات بخشیده‌اند. علاوه‌براین، رویکردهای فلسفی، گونه‌ای از تحلیل فرانظری نیز وجود دارد که به‌دنبال فراهم آوردن یک چشم‌انداز فرانظری آسیا-مرکز و غربی-زدایی از نظریۀ ارتباطات است.
 

کلیدواژه‌ها

• ارتباطات
• فلسفه ارتباطات
• فرانظریه‌های ارتباطات
• سنت‌های مطالعه ارتباطات

عنوان مقاله [English]

Meta-theoretical Perspectives of Communication

نویسندگان [English]

• Ebrahim Fayyaz ¹
• Mohsen Badreh ²

چکیده [English]

To offer new and substitute perspectives in communication science and provide appropriate grounds for domestic theorization require the knowledge of pre-theoretical presuppositions of predominant theoretical trends, known as meta theoretical presuppositions. Every philosophical trend or every paradigm constitutes a system of these meta-theoretical presuppositions including ontological, epistemological, ideological and axiological presuppositions. By a meta-theoretical analysis of theories and communication problems, we come across some meta-theories, namely rationalism, functionalism, exegeticism, criticism and especially postmodernism. Each of these meta-theories has offered their own trends to various pertinent fields of communication theories. Besides these philosophical approaches, there exists a form of meta-theoretical analysis that aims at providing an Asian-centered meta-theoretical perspective and "de-westernizing" the communication theory.

کلیدواژه‌ها [English]

• communication
• philosophy of communication
• meta-theories of communication
• traditions of communication studies