یررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی و نگرش به هنجار پوشش اسلامی (حجاب)؛ مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 93-1392

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف دانشگاه کاشان

2 استاد گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان

3 دانشجوی دکتری بررسی مسایل اجتماعی ایران دانشگاه کاشان

چکیده

از آنجایی که رعایت و متقابلاً عدم رعایت حجاب میتواند از نحوه نگرش افراد ناشی شود، شناخت نگرش افراد نسبت به پوشش اسلامی و عوامل مرتبط در شکلگیری آن ضروری و بااهمیت است. در این مطالعه از رویکرد تلفیقی، از مجموعه نظریههای جامعهپذیری، یادگیری اجتماعی و قضیه ارزش هومنز به‌عنوان چارچوب نظری تحقیق استفاده شده است. بر این مبنا، هدف اصلی این مقاله بررسی نگرش دانشجویان نسبت به  پوشش اسلامی (حجاب) و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن میباشد.
این مطالعه از نوع پیمایش اجتماعی بوده و دادههای تحقیق با استفاده از تکنیک پرسشنامه جمعآوری گردیده است. اعتبار و روایی مقیاسهای تحقیق با توجه به نتایج ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 93-1392 میباشند که با استفاده از فرمول نمونهگیری کوکران تعداد 398 نفر به‌عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از روش سهمیهای و به صورت تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتهاند.
بر اساس نتایج تحلیل مسیر، تجربه مثبت گذشته از رعایت حجاب با 65 درصد اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم دارای بیشترین اثر مثبت بر نگرش دانشجویان نسبت به حجاب میباشد. متغیر عملکرد خانواده در ارتباط با حجاب با 0.21، ناهمنوایی با هنجارهای جامعه با 17/0-، نگرش به برابری جنسیتی با 16/0- و شیوه تربیتی استبدادگرایانه با 13/0- در رتبه‌های بعدی اثرگذاری قرار گرفتهاند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of Social and Cultural Factors Affecting the Normal Islamic Dress (Hijab) Case Study of Kashan University

نویسندگان [English]

  • Ali Hoseinzadeh 1
  • Mohsen Niazi 2
  • Elham Shafaeimoghadam 3

1 Assistant Professor of Islamic Studies at University of Kashan

2 Professor of social science at University of Kashan

3 Kashan University Student Evaluation of Social Problems

چکیده [English]

Hijab and mutually non- compliance with respect to the effects and consequences that would entail, could be the attitude of people. For this reason, understanding people's attitudes towards Islamic dress and associated factors in its formation is necessary and important. The integrated approach, the theory of socialization, social learning and value proposition Homans to have been used as theoretical framework. Therefore, the main objective of this paper is to examine the attitudes of students towards Islamic dress (hijab) and social and cultural factors affecting it. The study of social survey and research data has been gathered using the technique. Reliability and Validity of research, according to the results of Cronbach's alpha is approved. The study consisted of all students in the academic year 93-1392 Kashan University are using Cochran sampling formula set 398 as the sample size and using a quota method and were randomly selected and examined. Based on the analysis, the positive experience of the hijab, with 65 percent of the direct and indirect impact is the most positive effect on students' attitudes toward the veil. Family variables associated with the veil 0.21, nonconformity with social norms by 0.17-, 0.16- and attitudes towards gender equality with authoritarian parenting style has been effective 0.13- next rank.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attitude
  • Islamic Dress
  • Veil/Hijab
  • Reference Groups
  • Nonconformity With the Norms
  • Parenting style
آشنا، حسام­الدین، مهربانی­فر، حسین (392)، «تحلیل سیاست­گذاری قانون ساماندهی مد و لباس مجلس شورای اسلامی بر اساس مدل فرآیندی»، دین و ارتباطات، سال بیستم، شماره اول.
امینی، ابراهیم (1368)، آیین تربیت، قم: انتشارات اسلامی.
بستان، حسن (1385)، «بازنگری نظریه­های نقش جنسیتی»، پژوهش زنان، دوره چهارم، شماره 1 و 2، 5-31.
بندورا، البرت (1372)، نظریه یادگیری اجتماعی، ترجمه فرهاد ماهر، شیراز: نشر راه­گشا.
پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های جوانان ایران در سال (1386)، سازمان ملی جوانان، دفتر مطالعات و تحقیقات.
تاریس، دبلیو تون (1383)، «فقدان ایمان- تأثیر ارتباط فرزند با مادر در انتقال ارزش­های اخلاق»، مجله معرفت، شماره 81، صص 44-37.
جاراللهی، عذرا (1383)، «بررسی ارتباط میزان مذهبی بودن دانشجویان با ناهنجاری­های اجتماعی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 25، 77-104.
حر عاملی، محمد بن حسن (1380)، وسایل الشیعه، تهران: انتشارات اسلامی.
حرانی، علی بن شعبه (1400 هـ.ق)، تحف العقول، کتاب فروشی اسلامی.
خواجه نوری، بیژن (1386)، «بررسی عوامل مؤثر بر نگرش جنسیتی دانش‌آموزان دبیرستانی شهرستان آباده»، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، شماره 7، 115-134.
خواجه نوری، بیژن؛ روانی، علی؛ هاشمی، سمیه (1391)، «گرایش به حجاب و سبک­های متفاوت زندگی؛ مطالعه موردی زنان شهر شیراز»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شماره پیاپی 47، شماره سوم، 166-141.
خوشخویی، منصور، یوسف­زاده، محمدرضا، آذریون، پریسا (1392)، «بررسی رابطه میزان استفاده از رسانه‌های ارتباطی (اینترنت، ماهواره و تلفن همراه) و گرایش دانشجویان دختر دانشگاه بوعلی سینا به حجاب»، دین و ارتباطات، دوره 20، شماره 43.
رجالی، مهری؛ مستأجران، مهناز؛ لطفی، مهران (1391)، «نگرش دانشجویان دختر دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به حجاب و پوشش زنان و برخی عوامل مؤثر بر آن»، مجله تحقیقات نظام سلامت، سال هشتم، شماره سوم، 430-424.
رفیع­پور، فرامرز (1378)، «تغییر ارزش­ها در آینه سینما و مطبوعات»، فصلنامه پژوهش، سال چهارم، شماره 14 و 15، 30-5.
زین­آبادی، مرتضی (1386)، «جامعه­پذیری حجاب»، کتاب زنان، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، سال دهم، شماره 38.
شریعتمداری، علی (1378)، روانشناسیتربیتی، تهران: امیرکبیر.
شجاعی زند، علیرضا (1381)، دین، جامعه، عرفی شدن، جستارهایی در جامعه‌شناسی دین، تهران: نشر مرکز.
شربتیان محمد حسن (1390)، «تأملی بر تبیین جامعه­شناختی حجاب و ارائه راهکارهای لازم برای آن»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال پنجم، شماره 55 و 56.
شکوری، ابوالفضل؛ دارا، جلیل (1390)، «بررسی نقش مدارس اسلامی در تقویت فرهنگ حجاب از منظر سرمایه اجتماعی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 15، 98-71.
صادقی، منصوره السادات؛ مظاهری، محمد علی؛حیدری، محمود (1386)، «بررسی سبک‌های تربیتی و تربیت دینی با میزان مذهبی بودن والدین»، دوفصلنامه مطالعات اسلام و روانشناسی، سال اول، شماره 1. 32-11.
عباس­زاده، محمد؛ علیزاده اقدم، محمد باقر؛ سعادتی، موسی؛ محمدپور، نیر (1391)، «نگرشی جامعه‌شناختی و روانشناختی به بدحجابی به عنوان یک مسئله اجتماعی»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال ششم، شماره 65 و 66، 113-87.
عباسی، مصطفی (1371)، نقش اسوه­ها در تعلیم و تربیت، چاپ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
علوی، حمیدرضا؛ حجتی، رضیه (1386)، «عوامل مؤثر بر بدحجابی دختران دانشگاه شهید باهنر کرمان»، فصلنامه تربیت اسلامی، سال دوم، شماره چهارم، 88-63.
عمید، حسن (1369)، فرهنگ عمید، تهران: نشر امیرکبیر.
غلامزاده بهبهانی، شیرین (1385)، «دینداری موازی: مطالعه دلایل جامعه­شناسانه پیدایش آن»، پایان­نامه کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه الزهرا (8).
فراهیدی، خلیل بن احمد (1405 ق)، کتاب العین، قم: دارالهجره.
کرمانشاهیان، ام­البنین (1377)، «گرایش به حجاب و برداشت ان در بین دانشجویان دانشگاه های دولتی و آزاد اسلامی شهر تهران و علل و عوامل جامعه شناختی آن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا (8).
کریمی، یوسف (1373)، روان‌شناسی اجتماعی، تهران، نشر بعثت.
کلانتری، خلیل (1387)، پردازش و تحلیل داده­ها در تحقیقات اجتماعی ـ اقتصادی با استفاده از نرم‌افزار spss، تهران: انتشارات فرهنگ صبا.
کوزر، لوئیس (1368)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
کوئن، بروس (1382)، مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: فرهنگ معاصر.
گیدنز، آنتونی (1377)، جامعه‌شناسی، منوچهر صبوری، تهران: نی.
لطف آبادی، حسین (1380)، «روانشناسی رشد اخلاقی، ارزشی و دینی در نوجوانی و جوانی»، مجله روش‌شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه)، سال هفتم، شماره 29. 61-69
محسنی، منوچهر (1375)، بررسی آگاهی­ها، نگرش­ها و رفتارهای اجتماعی ـ فرهنگی در ایران، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز پژوهش­های بنیادی.
محمدی، اصغر (1384)، «عوامل مؤثر بر گرایش به بدحجابی در بین دختران و زنان شهر اصفهان»، فصلنامه تخصصی جامعه‌شناسی، سال اول، شماره 4، 71-47.
مصطفوی، حسن (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: ترجمه و نشر کتاب.
مطهری، مرتضی (1368)، مسأله حجاب، قم: انتشارات صدرا.
ممتاز، فریده (1387)، انحرافات اجتماعی: نظریه­ها و دیدگاه­ها، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
منتظر قائم، مهدی، یادگاری، محمدحسین (1394)، «‌مطالعه بازنمایی حجاب، پوشش و آرایش هنرپیشگان زن در پوسترهای فیلم‌های سینمای ایران و مطابقت آن با سیاست‌گذاری فرهنگی سه دولت (سازندگی، اصلاحات و اصول‌گرا): به روش رهیافت گفتمانی استوارت هال» دین و ارتباطات، دوره 22، شماره 48.
موسوی خورشیدی (1388)، «آسیب­شناسی خرده نظام خانواده در تربیت دینی فرزندان»، هفته‌نامه گوته.
هومنز، جورج (1967)، نظریه تبادل و نقش آن در زندگی، آکسفورد.
یزدخواستی، بهجت (1386)، «حجاب زنان با رویکرد جامعه­شناختی»، کتاب زنان؛ فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، سال دهم، شماره 38، 61-37.
 
 
Baumrind, D (1972), "Current patterns of parental authority", Developmental Psychology Monographs, 4, 1-102.
Chapman, E.A. And Dawson, E.M (2000), "Refrence Group Theoy With Implications for Information Studies: A Theorical Essay", Information Research, Vol. 6, No 3.
De Roos, S. A., Iedema, J. & Miedema, S. (2004)." Influence of maternal denomination",
Dudley, R. L. & Wisbey, R. L. (2000)." Relationship of parenting styles to commitment to the church among young adults [On-line]". Religious Education. Retrieved June11, 2005, Availiable: http: // www. find article. Com.
Eriksson, K.-E. (1962), "A Study of Storing and Preservation Conditions of Wet Spruce Mechanical Pulp. 4. A Chemical Method for Determining the Storage Quality of Moist Groundwood Pulp". Svensk Papperstidn. 65:521-525.
God concepts and child-rearing practices on young children’s God concepts. Journal for the Scientific Study of Religion, 43 (4), 519-535.
Johnson, M. A. (1973)," Family life and religious commitment". Review of eligious Research,14,144-150.
Kelly, onathan and Nandirk De Graaf (1997), “Ntional Context, Parental Socialization, and, Reigious Belif: Results From 15 Nations”, American Sociological Review.
Kermanshahiyan O. Tendency to with draw the veil and among Students of Tehran University and its Sociological causes, [Thesis]. Tehran, Iran: Tabatabaei University; 2000. [In Persian].
Kilic¸ S., Sahrso, S. & B. Sauer (2008). Introduction: The Veil: Debating Citizenship, Gender and Religious Diversity, pp. 397–410.
Mehta, Shalina (2010)," Commodity Culture and Porous Socio-Religious Boundaries: Muslim Women in Delhi", South Asia Research, Vol. 30, No.1, pp. 1-24.
Minny. Robin (1985), “Why Are Pupils Bored in R. E.?  The Ghost Behind Piget”, British Journal of Educational Studies, Vol.33, No. 3Oct.
Potvin, R. H. 1977." Adolescent God images". Review of Religious Research, 19:43–53.
Reisman, D (1950), The lorely Crowd, New Have: Yale University.
Tarlo, E. (2007), "Hijab in London: Metamorphosis, Resonance and Effects", Journal of Material Culture, Vol. 12, No.2, pp. 131–156.